-
1 гомер
1. сущ.1) жизнь (время от рождения до смерти кого-л.); векмоңа кеше гомере аз — на э́то ма́ло жи́зни одного́ челове́ка
гомеренең соңгы көннәрендә — в после́дние дни его́ жи́зни
2) перен. жизнь, существова́ние ( о вещах о неживой природе)чәчәкләрнең гомере аз гына — жизнь цветка́ коротка́
бу итекнең гомере күп калмаган — недо́лго носи́ться э́тим сапога́м (букв. э́тим сапога́м ма́ло оста́лось жить)
бүрәнә өйнең гомере мичкә баглы — срок жи́зни бреве́нчатого до́ма зави́сит от пе́чки
3) жизнь, отде́льный пери́од жи́зни (кого-л.); пора́кызлык гомере — де́вичья пора́; деви́чество
кызлык гомерендә — в деви́цах, в деви́честве
2. нареч.; разг.институтта узган гомер — жизнь, проведённая в институ́те, институ́тская пора́ жи́зни
1) гл.; в отриц. ф. никогда́, ни в ко́ем слу́чаеәни мине гомер җибәрми — ни в ко́ем слу́чае ма́ма не отпу́стит меня́
гомер булганы юк — никогда́ не́ было
гомер күрмәгән хәл — тако́го в жи́зни не быва́ло; небыва́лый, неви́данный слу́чай
мин гомер ышанмас идем — я никогда́ бы э́тому не пове́рил
2) в ф. гомергәа) наве́к, наве́ки, наве́чно, ввек, на всю жизньгомергә бәхетсез итү — наве́ки (на всю жизнь) сде́лать несча́стным
гомергә ялгыз калу — оста́ться на всю жизнь одино́ким
гомергә онытмау — ввек не забы́ть
б) навсегда́; насовсе́м, совсе́мгомергә аерылу — расстава́ться навсегда́; насовсе́м
гомер шул булды инде — всю жизнь так бы́ло
3) в ф. гомердәникогда́; ни в ко́ем слу́чае, вове́ки, ввек, вове́к; в жи́зни не...гомер булмаган хәл! — в жи́зни тако́го не быва́ло; никогда́ не быва́ло
гомер онытасым юк — ввек не забу́ду
гомер кайтасым юк — никогда́ ( ни в коем случае) не прие́ду
гомердә алдаганы булмады — никогда́ не обма́нывал
•- гомер сөрү
- гомер үткәрү
- гомер уздыру••гомерен бирү — умере́ть; отда́ть жизнь (за что-л.); поги́бнуть, пасть
гомерен кисү — уби́ть (букв. прерва́ть жизнь)
гомерен кызганмый(-ча)/аямый(-ча) — не жале́я жи́зни; самоотве́рженно
гомерен кыскарту — см. гомерен ашау
гомеренең актыгында — в конце́ свое́й жи́зни; на зака́те дней, пе́ред сме́ртью
гомернең көзе — поэт. ста́рость, зака́т (коне́ц) жи́зни
- гомер өзелүгомернең таңы — поэт. мо́лодость, цвету́щая пора́, заря́ жи́зни
- гомер җебе өзелү
- гомер җебе киселү
- гомер киселү
- гомер уртасы
- гомер юлы
- гомердә дә
- гомерен ашау -
2 байтак
1. прил.1) нема́лый, значи́тельный, поря́дочный, изря́дный (о числе, количестве, доле и т. п.)гомернең байтак өлеше — нема́лая часть жи́зни
байтак күләмдә — в значи́тельном объёме
2) нема́ло, дово́льно мно́го, изря́дно (кого, чего)байтак еллар үтте — прошло́ нема́ло лет
байтак эш эшләнде — вы́полнено дово́льно мно́го рабо́ты
2. нареч.маҗаралар байтак булды — приключе́ний бы́ло изря́дно
1) дово́льно до́лго; долго́нькобайтак эшләгәч — прорабо́тав нема́ло вре́мени
2) нема́ло3. сущ.; в притяж. ф.байтак тырыша торгач — по́сле нема́лых уси́лий
1) в 3 л. мно́гое (мно́гие) из кого, чего нема́лая (значи́тельная, поря́дочная, изря́дная) часть (кого, чего)орлыкның байтагы сыйфатлы — значи́тельная часть семя́н ка́чественная
юлның байтагын сөйләшми үттек — изря́дную часть пути́ прошли́ мо́лча
2) в 1 л.; мн. байтагыбыз мно́гие из насбайтагыбыз читтә — мно́гие из нас на стороне́
3) 2 л.; мн. байтагыгыз мно́гие из васбайтаыгызны белмим — мно́гих из вас я не зна́ю
•- байтактан бирле
- байтактан алып -
3 гармонияле
прил.гармони́чный, гармони́ческийгармо́нияле үсеш — гармони́ческое разви́тие
гармо́нияле булу — быть гармони́чным
яшьлек - гомернең иң гармо́нияле чоры — мо́лодость - са́мое гармони́чное вре́мя жи́зни
-
4 гая
сущ.; уст.1) коне́ц; край, преде́лмаксатларының гаясе — преде́л жела́ний
бәхет-рәхәтнең гаясенә җитү — дойти́ до преде́ла сча́стья
хәерчелекнең гаясендә булу — быть на гра́ни нищеты́; быть кра́йне бе́дным
гомернең гаясе — коне́ц жи́зни, после́дние дни жи́зни
2)а) цель; стремле́ние, жела́ние, наме́рениемөкатдәс гая — свяще́нная цель
гаяләр берлеге — о́бщность це́ли, стремле́ния
гаягә ирешү — дости́чь це́ли
б) иде́я, ве́яниеяңа гаяләр — но́вые ве́яния
-
5 сагыну
перех.тоскова́ть, скуча́ть, соску́читься || тоска́ (по кому, по чему)үткән гомерне сагыну — скуча́ть по про́шлой жи́зни
балаларны сагыну — скуча́ть по де́тям
- сагынып бетүөйне сагындым — соску́чился по до́му
-
6 хезмәтчелек
сущ.положе́ние слуги́, рабо́тникагомерне хезмәтчелектә үткәрү — прорабо́тать, прослужи́ть всю жизнь слуго́й
-
7 чик
сущ.1) грани́ца || пограни́чныйдәүләт чиге — госуда́рственная грани́ца
чик баганасы — пограни́чный столб
чик буе районы — пограни́чный райо́н
чик сызыгы — ли́ния грани́цы; грани́ца, рубе́ж
2) грань, межа́басулар арасындагы чик — межа́ ме́жду поля́ми
чикләрне бетерү — стира́ть гра́ни
чик үткәрү — провести́ межу́ (грань)
3) прям.; перен. коне́ц, край, преде́л || преде́льныйгомернең чиге җитте — наступи́л коне́ц жи́зни
әллә кайда дөнья чигендә яши — живёт где́-то на краю́ све́та
түземлекнең чиге — преде́л терпе́ния
•- чик сакчысы••чигенә җитү — перен. дойти́ до кра́йности (терпения, гнева)
чигенә җиткерү — перен. довести́ до кра́йности (спокойствия, терпения)
чигенә чыккан — см. чиктән ашкан
чиктән тыш — чрезвыча́йный; чрезме́рный, бескра́йний, беспреде́льный; до мо́зга косте́й
чиктән узу — перешагну́ть недозво́ленное, переходи́ть грань, вы́йти из ра́мок
чиктән чыгу — см. чиктән ашу
- чик кую- чиктән ашу
- чиктән ашкан
См. также в других словарях:
яшь — I. с. 1. Балигъ булмаган, өлгермәгән; бала яшендәге. Урта яки олы яшькә җитмәгән. Балаларны ата анасыннан аерып күрсәткәндә фамилия алдыннан әйтелә 2. Тәҗрибәсез 3. Яңа гына, күптән түгел үсеп чыккан; җитлекмәгән (үсемлек тур.). Яңа оештырылган,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
картлык — 1. Карт булу хәле, сыйфаты 2. Гомернең ахыргы дәвере … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сәхифә — кит. 1. иск. Китап дәфтәр, газета журнал һ. б. ш. нәрсәдә: бит 2. Газета журнал, җыентык һ. б. ш. басмада: игътибарны тарта торган, истәлекле һ. б. ш. бит яки бүлек, өлеш 3. күч. Гомернең, тормышның берәр чоры, шул чордагы хәлләр, күренешләр.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
уздыру — ф. 1. Үткәреп җибәрү, узарга, үтәргә мөмкинлек бирү 2. Узып китәргә, алга чыгарга мөмкинлек бирү; башкаларны алга җибәреп, үзең артка калу 3. күч. Башкалардан өстен чыгу, җиңү, беренчелекне алу сайрауда сандугачтан уздыра рәв. к. Уздырыштан 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үткәрү — 1. Юл биреп яки юнәлеш, юл күрсәтеп, алга таба хәрәкәт итәргә яки берәр нәрсә аша, нин. б. каршылыклар аша үтәргә мөмкинлек бирү, ярдәм итү 2. Нәр. б. берәр әйбер аша чыгару, шул юл белән чистарту онны иләк аркылы ү. . Кидерү, тагу чылбырны алка… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
черетү — 1. (Черү) 2. Авыр шартларда яшәп, эшләп, укып һ. б. белән шөгыльләнеп берәр әгъзага зарар китерү 3. күч. Авыр, газаплы шартларда тоту, шунда һәлакәткә китерү 4. күч. Күңел теләмәгән шартларда уздыру, бушка әрәм итү (мәс. гомерне) 5. күч. Бик каты … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
